Menenjit Nedir ?

Menenjit, beyin ve omuriliği çevreleyen zarların (meninks) iltihaplanmasıdır. Her yaş grubunda görülebilen, özellikle de bebekleri ve küçük çocukları etkileyen menenjit, ciddiyetine ve etkenine bağlı olarak kalıcı hasarlara veya ölüme yol açabilen önemli bir sağlık sorunudur.

Menenjit Etkenleri Nelerdir ?

1.Bakteriler

 Meningokok, pnömokok, Haemophilus influenzae tip b (Hib) bakterileri, bakteriyel menenjitlerin yaklaşık %85 ini oluştururlar. Bakteriyel menenjitler, diğer etkenlere göre daha ciddi seyredebilir, hızla tedavi edilmezse beyin hasarı, nörolojik bozukluklar veya ölümle sonuçlanabilir. Özellikle meningokok menenjiti hızlı seyreden 24-48 saat içerisinde ölüme sebep olabilen ciddi bir hastalıktır. Meningokok menenjitine çoğunlukla Neisseria meningitidis bakterisinin A,C,W,Y ve B serogrupları sebep olur. Dünyada her yıl farklı serotipe bağlı meningokok salgınları olabilmektedir.

2. Virüsler

 Enterovirüsler en yaygın viral menenjit etkenidir ve genellikle yaz aylarında yaygındır. Herpes simpleks virüsü (HSV) özellikle yenidoğanlarda menenjite neden olabilir.

HIV, Mumps (kabakulak virüsü), varicella-zoster (su çiçeği virüsü) ve influenza virüsü gibi diğer virüsler de menenjite yol açabilirler.

3.Mantarlar ve Parazitler

Nadir olarak menenjit yaparlar.  Cryptococcus gibi mantarlar, bağışıklık sistemi zayıf olan bireylerde menenjite yol açabilir. Parazitlerden örneğin toxoplasma, bağışıklık sistemi zayıf kişilerde risk oluşturabilirler.

Nasıl Bulaşır ?

En sık görülen bulaş yolları:

 Solunum Yoluyla Bulaşma (Damlacık Yolu): Özellikle bakteriyel ve bazı viral menenjit etkenleri, enfekte kişilerin öksürmesi, hapşırması veya konuşması sırasında havaya saçılan küçük damlacıklar yoluyla yayılabilir. Bu damlacıkları soluyan kişiler enfekte olabilirler. Bu nedenle kalabalık ve havalandırması yetersiz ortamlarda bulaşma riski daha yüksektir.

Yakın Temas: Öpüşme, sarılma gibi yakın temaslar sırasında tükürük veya diğer vücut sıvıları yoluyla bulaşma gerçekleşebilir.

Ortak Kullanım Eşyaları: Özellikle ağız ve burun salgılarıyla kontamine olmuş kişisel eşyaların (havlu, bardak, çatal, kaşık, oyuncak gibi) ortak kullanımıyla mikroorganizmalar bulaşabilir

Menenjitin Klinik Belirtileri ve Semptomları Nelerdir ?

Menenjitin belirtileri yaşa ve etkene göre değişiklik gösterebilir ancak genel olarak klinik belirtilerinden bazıları şunlardır:

Ateş

Kusma

Baş ağrısı

Bilinç bulanıklığı

Ense sertliği

Döküntü

Beslenme güçlüğü

Halsizlik

Uyku hali

Solunum güçlüğü

Işığa karşı hassasiyet

Huzursuzluk ve ajitasyon

Bebeklerde bıngıldakta bombelik

Menenjitin Tanısı ve Teşhisi Nasıl Konulur ?

Hastanın semptom ve şikayetleri doğrultusunda yapılan fizik muayene sonucu menenjit düşünülen hastadan gerekli uygun kan tetkikleri alınır. Menenjit teşhisinin kesin doğruluğunu sağlayan en önemli test, lomber ponksiyon (belden sıvı alma) ile yapılan beyin omurilik sıvısı (BOS) analizidir. Bu işlemde, omuriliği çevreleyen sıvıdan bir örnek alınarak laboratuvara gönderilir.

Gerekli görülen hastalarda görüntüleme yöntemlerinden Beyin MRI (Manyetik Rezonans Görüntüleme) veya BT (Bilgisayarlı Tomografi) kullanılabilir.

Menenjit Nasıl Tedavi Edilir ?

Menenjitin tedavisi, etkenin türüne göre değişir. Viral menenjitlerde etkenin türüne göre antiviraller veya antiinflamatuar ilaçlar kullanılabilir.

Bakteriyel menenjitlerde acil tedavi gereklidir. Enfeksiyonun türüne uygun, beyin omirilik sıvısına (BOS) geçişi iyi olan intravenöz antibiyotik tedavisi başlanır. Erken başlanan antibiyotik tedavisi, hastalığın seyrini önemli ölçüde iyileştirebilir.

Menenjit Aşıları Nelerdir ?

Menenjitten korunmada aşılar önemli bir yer tutar. Ülkemizde uygulanan ve önerilen bazı menenjit aşıları şunlardır:

• Hib Aşısı: Haemophilus influenzae tip b bakterisinin neden olduğu menenjite karşı koruma sağlar. Çocukluk dönemi rutin aşı takvimimizde yer alır. Aşılama sayesinde son yıllarda sıklığı azalmıştır.
• Pnömokok Aşısı: Streptococcus pneumoniae bakterisinin neden olduğu menenjit, zatürre, orta kulak iltihabı gibi diğer enfeksiyonlara karşı koruma sağlar. Çocukluk dönemi rutin aşı takvimimizde yer alır ve risk gruplarına (bağışıklığı düşük olanlar, yaşlılar, kronik hastalığı olanlar) da önerilir.  Özellikle kapsamı genişletilmiş ve yakın zamanda ülkemizde kullanıma sunulan, rutin aşı takvimimizde yer almayan 20 valanlı konjuge pnömokok aşısı daha etkin koruma sağlaması nedeniyle risk faktörü olan gruplara özel olarak yapılması önerilir.
• Meningokok Aşıları: Neisseria meningitidis bakterisinin farklı tiplerine (A, C, W, Y ve B) karşı farklı aşılar bulunmaktadır. Bu aşılar rutin aşı takvimimizde yer almamakta olup ailelerin isteği ve doktorun uygun görmesi üzerine özel olarak uygulanmaktadır.
  • Konjuge Meningokok Aşıları (A,C,W,Y): Bu aşılar Neisseria meningitidis bakterisinin A, C, W, Y serotipine karşı koruma sağlar.
  • Meningokok B Aşısı: Neisseria meningitidis bakterisinin B serotipine karşı koruma sağlar.

Menenjite karşı yeterli korunmanın sağlanması için hem 4 lü menenjit aşısının (A,C,W,Y) hem de B tipi menenjit aşısının yaşına göre uygun dozlarda yapılması gerekmektedir.

Ülkemizde kullanımda olan meningokok aşılarının uygulama şeması